In het christelijk geloof is zo veel te vieren! En dat doen we niet alleen in de kerk, maar ook thuis. In de Bijbel lezen we telkens weer hoe feesten dé momenten zijn om met je kinderen te delen wat God heeft gedaan. Rond de feesten leer je je kinderen het goede nieuws van Jezus Christus. Nieske Selles helpt ouders om de betekenis van deze feesten uit te leggen aan kinderen én om op creatieve manieren het leven met God te vieren. Janneke Burger-Niemeijer, hoofdredacteur Jente magazine ‘Ik zal het beeld van de deurpost en het kruis niet meer vergeten! Nu begrijp ik veel beter wat Goede Vrijdag en Pasen betekent, ’ was de opmerking van een kind uit groep 7 na de paasviering op school. Hannah van den Berg, leerkracht groep 7, basisschool ‘de Akker’ in Putten De verhalen sluiten goed aan bij de leeftijd van mijn kinderen. Ze spreken aan omdat er spanning in zit en omdat ze vanuit het kind geschreven zijn. Zo wordt de boodschap dichtbij gebracht. Als ik voorgelezen heb, is het vaak nog even stil en laten ze het verhaal op zich inwerken. Fijn om naast de kinderbijbel ook een verantwoord vrij verhaal te kunnen voorlezen, thuis, op de zondagsschool of op de club! Marga Dooren, moeder van vier kinderen in de leeftijd van 15, 12, 9 en 6 jaar
5 Inhoud Voorwoord 7 Geloofsopvoeding 8 Advent en Kerst Wat vieren wij? 11 Bijbelleessuggesties 12 Voorleesverhaal 13 Creatieve werkvormen 17 Gesprek 21 Muziek 22 Eten en drinken 23 Oud en nieuw Wat vieren wij? 25 Bijbelleessuggesties 26 Creatieve werkvormen 27 Biddag en dankdag Wat vieren wij? 31 Bijbelleessuggesties 32 Tips voor verschillende vormen van gebed 32 Creatieve werkvormen 34 Gesprek 37 Goede Vrijdag en Pasen Wat vieren wij? 39 Bijbelleessuggesties 40 Voorleesverhaal 43 Creatieve werkvormen 46 Gesprek 50 Muziek 51 Eten en drinken 52
6 Hemelvaart Wat vieren wij? 53 Bijbelleessuggesties 54 Voorleesverhaal 55 Creatieve werkvormen 58 Gesprek 60 Pinksteren Wat vieren wij? 61 Bijbelleessuggesties 62 Voorleesverhaal 63 Creatieve werkvormen 67 Gesprek 69 Doopdag Wat vieren wij? 71 Bijbelleessuggesties 72 Creatieve werkvormen 73 Verjaardag Wat vieren wij? 75 Bijbelleessuggesties 76 Creatieve werkvormen 77 Tips voor het vieren van de verjaardag 79
7 Voorwoord Wat is er fi jner dan feestvieren met je gezin? Het zijn momenten waarop je samen ie ts beleeft en die bijdragen aan een hechte band. En hoewel in onze cultuur de chris telijke feesten steeds vaker zonder duidelijke reden gevierd worden, bieden ze voor gelovige ou ders kansen om de geloofsopvoeding handen en voeten te geven. Want feesten zijn pas de moeite waard als je datgene wat je viert, ook echt beleeft. Juist in de christelijke feesten ligt ee n geloofsgeheim diep ingebed, een geloofsgeheim dat alleen gekend kan worden als je het feest viert zo als het bedoeld is. Vier het samen wil je helpen om samen met je gezin toe te leven naar deze feestdagen. Het is belangrijk dat feesten niet ‘uit de lucht’ komen vallen. Door langere tijd be zig te zijn met de voorbereiding van een feest zullen kinderen de inhoud en betekenis van een feest intenser beleven en langer onthouden. In dit boek worden veel ideeën gegeven, zoals gespreksideeën, crea tieve werkvormen en bijbelleessuggesties. Ook zijn er vrije verhalen bij de grote feesten te vinden en krijg je tips voor het luisteren naar muziek, het voorbereiden van maaltijden of het gebruikmak en van thematafels. Het is niet de bedoeling dat je alles uit een hoofdstuk in één kee r gaat doen in je gezin. Kies welke activiteiten passen bij jouw gaven en talenten. Waar ligt jouw kracht? Vertel je graag verhalen? Ga dan aan de slag met de vrije verhalen! Ben je creatie f, maar mis je soms de juiste ideeën? Doe dan je voordeel met de creatieve werkvormen. * Houd je ervan om je bijbelleesmomenten goed af te stemmen op wat er gevierd wordt? Neem dan de tijd om samen met je gezin uit de Bijbel te lezen en maak gebruik van de bijbell eessuggesties. Zie dit boek als een ideeënboek waar je uit mag putten. Je mag net zo goed ook dingen laten liggen. Misschien zijn de onderwerpen die je het ene jaar laat liggen het volgen de jaar wel geschikt. Ik hoop dat dit boek je zal inspireren om samen met je gezin op allerlei manieren de betekenis van de verschillende christelijke feesten te beleven. Nieske Selles-ten Brinke * Bij sommige opdrachten staan sterren. Als er één ster staat, is de ze opdracht het meest geschikt voor kinderen van 3-5 jaar. De opdrachten met twee sterren zijn meer geschikt voor kinderen van 6-8 jaar. Opdrachten met drie sterren kun je het best doen met kinderen van 9-11 jaar. Als er geen sterren bij een opdracht staan, kun je de opdracht doen me t kinderen van alle leeftijden.
53 Wat vieren wij? Veertig dagen na Pasen vieren we Jezus’ hemelvaart. Op Hemelvaartsdag denken wij eraan dat Jezus’ koninkrijk niet alleen van deze aarde is. Tegen alle verwachtingen van mensen in vestigde Hij zich niet als koning in een paleis in Jeruzalem. Nee, Hij gaf zichzelf tot in de dood. Maar Hij stond op uit het graf en Hij is naar de hemel gegaan. Daar zit Hij aan de rechterhand van zijn Vader. Hij regeert vanuit de hemel over hemel en aarde. Hij bidt voor ons en maakt in de hemel plaatsen klaar voor alle mensen die in Hem geloven. Hij wacht totdat Hij terug mag naar de aarde om aan alle zonde, verdriet, oorlog en ziekte een einde te maken. Dan zal Hij alle mensen die bij Hem horen ophalen, om voor altijd bij Hem in de hemel te wonen. Jezus is naar de hemel gegaan… op Hemelvaartsdag. Maar Hij komt terug! Vlak voordat Jezus naar de hemel ging, gaf Hij aan zijn leerlingen een belofte mee. Spoedig zou de heilige Geest komen, de Trooster. Ook dat is gebeurd, tien dagen na Hemelvaart. Dat vieren we met Pinksteren. Hemelvaart
54 Bijbelleessuggesties Kies de week voorafgaand aan Hemelvaartsdag bijbelgedeelten die gaan ove r de periode tussen Jezus’ opstanding en zijn Hemelvaart. Hieronder staat een bijb elleesrooster voor de periode vanaf de zondag voor Hemelvaartsdag. Je kunt op meerdere momente n op de dag een bijbelgedeelte lezen of voor elke dag een bijbelgedeelte kiezen uit de genoemde opties. Je kunt er ook voor kiezen om meteen na Pasen te beginnen met het lezen van bijbelgedeelten die gaan over Jezus’ periode op aarde tussen zijn opstanding en hemel vaart. Je kunt dan bijvoorbeeld elke week een moment kiezen (bijv. zondagmiddag) om hierbij stil te staan. Lees op Hemelvaartsdag het verhaal over Jezus’ hemelvaart uit de kind erbijbel. Kies een kinderbijbel die aansluit bij het ontwikkelingsniveau van je ki nd. Zondag > Marcus 16:1-8. De opstanding. > Johannes 20:24-29. Jezus en Tomas. > Johannes 21:1-14. De verschijning aan de zee van Tiberias. Maandag > Johannes 21:15-19. Jezus en Petrus. > Marcus 16:9-15. Drie verschijningen na Jezus’ opstanding. Dinsdag > Lucas 24:13-35. De Emmaüsgangers. > Lucas 24:36-49. Verschijning aan de elf apostelen. Woensdag > Matteüs 28:16-20. De opdracht aan de leerlingen > Lucas 24:50-53. De hemelvaart. Donderdag > Handelingen 1:4-11. De hemelvaart en de belofte van de wederkomst. > Johannes 17:1-5. Eerste stukje uit het hogepriesterlijk gebed. > Johannes 17:24-26. Een stukje uit het hogepriesterlijk gebed.
55 Voorleesverhaal Tip: Lees/vertel dit verhaal bij voorkeur de dag of de week voor Hemelva artsdag. Je kinderen zijn dan vast voorbereid op het feest dat komen gaat. Bovendien kun je op Hemelvaartsdag zelf dan aandacht geven aan het bijbelverhaal over Jezus’ hemelvaart. ‘Ik heb een vlieger, Orna!’ Medad pakt zijn buurmeisje bij de hand en trekt haar mee. ‘Kom, we gaan hem uitproberen op de berg!’ Orna aarzelt. ‘Ik weet niet of ik wel naar de berg mag, ’ zegt ze. Maar eigenlijk weet ze al lang dat ze met haar vriend mee zal gaan. Het is veel te leuk en veel te spannend. Medad haalt zijn schouders op. ‘Kom joh, we zijn voor zonsondergang weer thuis. ’ Medad houdt zijn linkerhand boven zijn ogen en tuurt naar de lucht. Met zijn andere hand trekt hij Orna achter zich aan. De vlieger heeft hij onder zijn arm. Als ze een eindje de berg op zijn, laat Medad Orna’s hand los. Hij rolt het touw van de vlieger uit en laat de vlieger langzaam met de wind mee omhoog zweven. Hoe hoger de vlieger komt, hoe kleiner hij wordt. Medad houdt het touw stevig vast. Plotseling komt er een rukwind. De vlieger zoeft heen en weer en duikt naar beneden. ‘Waar is hij nou? ’ vraagt Orna. Ze staat een stukje achter Medad en tuurt naar de lucht. ‘Ik weet het niet, laten we het touw volgen, dan komen we vanzelf bij de vlieger, ’ antwoordt Medad. Ze lopen tussen struiken en door hoog gras. Er komen rode schrammen op hun blote benen. Maar dan zien ze de vlieger liggen. Boven op een struik. Medad maakt de vlieger los uit de struik en rolt het touw weer om zijn hand. ‘Kom, laten we naar de top gaan. Daar staat vast nog meer wind!’ roept hij enthousiast. Maar als ze op de top van de berg staan, ploft Orna vermoeid in het zand. ‘Pfff, ik heb het warm. Hadden we maar een waterzak meegenomen, ’ zucht ze. Medad komt naast haar zitten. ‘We rusten wel even uit, ’ zegt hij. Terwijl Medad en Orna in het zand zitten, komt er aan de andere kant van de berg een groepje mannen de berg op. Medad kijkt eens goed en springt dan op. ‘Kom Orna, laten we ons verstoppen achter die struik daar! Het is Jezus die daar aan komt! Ik wil zien wat Hij gaat doen!’ Orna staat op. Haar knieën knikken. Jezus! Het is niet te geloven dat die man hier loopt. Papa was erbij geweest toen Jezus stierf aan een kruis. O ja… de mensen hebben het allemaal wel gehoord: Jezus is niet dood gebleven. Hij is levend geworden. Hij is opgestaan! Maar nu ziet Orna Hem zelf. Haar keel voelt droog. Haar handen trillen. Snel duikt ze naast Medad achter een citrusstruik. ‘Ssst…’ sist Medad. Hij wil elk woord van Jezus en zijn vrienden horen. Zou het nu dan eindelijk gaan gebeuren? Stel je voor zeg… dat hij, Medad, dat dan meemaakt! Iedereen denkt dat Jezus koning zal worden in Jeruzalem. Jezus is zo’n goede man! En Hij zegt zulke wonderlijke dingen. Hij is vast door God gestuurd om het volk van Orna en Medad te verlossen van de Romeinse soldaten. De Olijfberg is een mooie plek om zijn koningschap te beginnen. Tenminste… dat heeft zijn broer Abel gezegd. Medad maakt zich nog ietsje kleiner. Hij wil niet gezien worden. Op de top van de berg blijft Jezus staan. Enkele tientallen meters bij Medad en Orna vandaan. Ze kunnen niet precies verstaan wat Jezus zegt.
56
57 Zijn vrienden kijken verdrietig. Petrus staat naast Jezus. Hij pakt zijn arm vast en Medad hoort hem zeggen: ‘U mag niet weggaan!’ Wat? Gaat Jezus weg? Dat kan toch niet? Medads hart bonkt in zijn keel. Nog steeds heeft hij Orna’s kleine hand in zijn hand. Hij voelt hoe ze trilt van de spanning. Jezus schudt de hand van Petrus zacht van zich af. Hij spreekt met een duidelijke stem nu. Net of Hij weet dat Orna en Medad in de buurt zijn en Hij hen wil laten meeluisteren. ‘Jullie mogen niet uit Jeruzalem weggaan. Blijf in deze stad en wacht daar. Dan zullen jullie krijgen wat mijn Vader jullie beloofd heeft!’ Sommige leerlingen kijken stil naar Jezus. Maar anderen beginnen door elkaar te praten. ‘Here, zult U dan geen koning worden? ’ vraagt een van hen. Jezus wacht tot het stil is geworden en zegt dan: ‘Het is niet belangrijk voor jullie om te weten hoe het precies zal gaan. Jullie zullen mijn hei- li ge Geest krijgen en dan zullen jullie over Mij vertellen. Hier in Jeruzalem, in Israël en op alle plaatsen van deze aarde!’ Medad en Orna kijken elkaar aan. Orna’s ogen zijn groot geworden. ‘Wat gaat er gebeuren? ’ fl uistert ze. Medad haalt zijn schouders op. Hij knijpt even bemoedigend in Orna’s hand. Maar dan gebeurt er iets wonderlijks. Het is onbegrijpelijk en tegelijk zo spannend. De voeten van de Here Jezus komen ineens los van de berg. Langzaam gaat Hij omhoog, de lucht in. Het is gek, maar juist nu moet Orna aan de vlieger denken. Een vlieger kan ver bij je van daan gaan, maar je kunt hem nooit echt kwijt raken. Door het touw dat aan de vlieger zit kun je de vlieger altijd terug vinden. Jezus zit niet aan een touw… Jezus gaat omhoog en Hij komt niet terug. Hoe moet het nu verder? Haar hele familie houdt van Jezus. En de leerlingen en heel veel andere mensen ook. Haar ogen zijn nat van de tranen. Medad is gaan staan. Hij is helemaal vergeten dat hij niet gezien wil worden. Jezus strekt zijn handen uit. Dat doet Hij wel vaker als Hij mensen wil zegenen. Het is duide- lijk dat Hij nu zijn vrienden, de leerlingen zegent. De mannen staan dicht bij elkaar. Ze houden elkaar vast en kijken met hun hand boven hun ogen naar boven. Jezus gaat hoger en hoger. Hij wordt steeds kleiner. Medad staat met open mond te kijken. Jezus gaat weg. Weg! Tranen branden achter zijn ogen. Plotseling voelt hij een hand op zijn schouder. Het is Johannes. Een van de vrienden van Jezus. ‘Daar gaat Hij, ’ zegt Johannes. ‘Naar de hemel. Jezus gaat naar zijn Vader. Hij is Gods Zoon!’ Medad begrijpt niet precies wat Johannes bedoelt. Maar dat geeft niet. Het voelt raar vanbinnen. Hij is verdrietig omdat Jezus zomaar weggaat. Maar er is ook een blij gevoel. Omdat Jezus toch meer is dan een mens zoals hij en zijn vader. Of zoals Johannes of Abel. Jezus is echt God! God en mens. Dat kan niet anders. Ineens is er een wolk en die schuift voor de Here Jezus. De leerlingen kunnen Hem niet meer zien. Verdrietig staan ze bij elkaar. Precies op dat moment staan er opeens twee mannen bij hen. Ze hebben witte kleren aan. ‘Waarom staan jullie omhoog te kijken? ’ vragen de mannen. ‘Jezus is wel naar de hemel gegaan, maar op een dag zal Hij terugkomen, op dezelf- de manier als jullie Hem weg hebben zien gaan. Echt waar!’ En dan zijn de mannen weer weg. ‘Engelen, ’ weet Petrus. Hij heeft ze vaker gezien. De mannen nemen Orna en Medad mee de berg af. Medad en Orna hebben veel te vertellen thuis. De leerlingen gaan een ander huis binnen en doen wat Jezus tegen hen heeft gezegd. Ze blijven in Jeruzalem en ze bidden. Dag en nacht bidden ze. Wanneer zal gebeuren wat Jezus hun beloofd heeft? Wanneer zal de heilige Geest komen?
58 Creatieve werkvormen 1. Knippen, plakken en schilderen over Jezus’ hemelvaart Bijbeltekst om vooraf te lezen: Daar hief hij zijn handen op en zegende hen. Terwijl hij hen zegende, ging hij van hen heen en werd opgenomen in de hemel. Lucas 24:50b-51 Doel Je kinderen mogen hun eigen expressie gebrui- ken en zullen aan de hand van de opdracht die je geeft hun eigen uitwerking kiezen. Door een bijbelverhaal creatief te verwerken blijft het verhaal beter bij je kinderen hangen. Ook zullen ze vaker terugdenken aan de betekenis van de hemelvaart van Jezus wanneer ze hun werkstuk in huis zien hangen. Laat de kinderen met watten een wolk aan de onderkant van een rechtopstaand papier plakken. W erk groot, dus gebruik ook een groot vel papier! Laat ze daarna Jezus met zegenende handen (uitgestrekte armen) boven de wolk schilderen. Schrijf erboven: ‘Ik kom terug zoals Ik ben weggegaan!’ Leg de kinderen (nogmaals) uit wat dat betekent.
59 2. Woordweb hemelvaart en wederkomst Bijbeltekst om vooraf te lezen: ‘Jezus, die uit jullie midden in de hemel is opgenomen, zal op dezelfde wijze terugkomen als jullie hem naar de hemel hebben zien gaan. ’ Handelingen 1:11b Doel Samen met je kinderen ontdek je dat de hemelvaart van Jezus en zijn wederkomst met elkaar verbonden zijn. Jezus heeft gezegd dat Hij terugkomt zoals Hij is weggegaan. De volgende opdracht versterkt het bewustzijn van deze samenhang bij je kinderen. Neem een groot vel papier en teken er twee cirkels op. Schrijf in de ene cirkel woorden die bij jullie opkomen als je denkt aan Jezus’ hemelvaart, zijn opvaren. Schrijf in de andere cirkel woorden die bij jullie opkomen als je denkt aan Jezus’ wederkomst. Boven de cirkels kun je de woorden ‘Hemelvaart’ en ‘W ederkomst’ met mooie letters laten tekenen/ schrijven. Vraag om aan je kinderen te stellen na deze opdracht: > Welke woorden passen er in beide cirkels? Leg eens uit hoe dat kan. > Waarom hebben de hemelvaart van Jezus en zijn wederkomst zo veel met elkaar te maken? 3. Bijbeltekst uitschrijven Bijbeltekst om vooraf te lezen: ‘Ik ben met jullie, alle dagen, tot aan de voltooiing van deze wereld. ’ Matteüs 28:20b Doel Het is belangrijk om juist (jonge) kinderen bijbelteksten uit het hoofd te laten leren. Kinderen kunnen deze goed en snel onthouden. Het doel van deze opdracht is dat de kinderen door creatief bezig te zijn, op een leuke manier een belangrijke bijbeltekst uit hun hoofd leren. Jezus heeft zijn leerlingen gezegend toen Hij naar de hemel ging. Ook gaf Hij hun een mooie belofte mee. Schrijf de tekst uit Matteüs 28:20 op een vel papier en hang het op een zichtbare plek in huis. Leer de tekst uit het hoofd. Er zijn verschillende manieren om de letters te maken. Enkele ideeën: > Teken de letters op wit papier. Laat je kinderen de letters mooi inkleuren en uitprikken. Plak de letters op stevig papier. > Teken de letters op wit of gekleurd papier. Laat je kinderen de letters opvullen met stukjes gescheurd papier of propjes crêpe- papier. > Maak letterstempels van halve aardappelen door met een mesje een letter uit te snijden in een halve aardappel. Breng met een kwast verf aan op de uitstekende letter en stempel de tekst op stevig papier. > Laat je kinderen zelf letters tekenen op mooi, luxe papier en uitknippen. Laat ze de letters daarna opplakken op stevig papier.
60 Gesp r ek Maak een doosje of mandje met daarin vragen die betrekking hebben op Jez us’ hemelvaart en zijn wederkomst. Schrijf de vragen op briefjes en vouw die op. Zet aan de buitenkant een, twee of drie sterren, zodat de kinderen weten welke vraa g bij hun leeftijd past. Je kunt bijvoorbeeld één keer per dag na de maaltijd een vra ag uit het mandje kiezen en daar met elkaar over praten. Begin een week voor Hemelvaartsda g. Voorbeelden van vragen/stellingen zijn: > Waar denken we aan op Hemelvaartsdag? > Weet jij hoe de berg heet waarvandaan Jezus naar de hemel is gegaan? > Wie waren erbij toen Jezus omhoog ging, naar de hemel? Wat gebeurde er toen zij Jezus niet meer konden zien? > Weet jij waarom de hemelvaart van Jezus en zijn wederkomst bij elkaar hor en? > Wat doet Jezus nu in de hemel? > Hoe kan het dat Jezus in de hemel is, maar toch ook dicht bij jou is? > Luister op YouTube of zing met elkaar het lied ‘Elk oog zal Hem zien als Hij komt op de wolken’ van Elly & Rikkert. > Wat vind jij ervan dat Jezus naar de hemel is gegaan? Was het beter geweest als Hij op aarde zijn koninkrijk had ingesteld? > Stel je voor dat jij een van de leerlingen was die aanwezig waren bij Je zus’ hemelvaart. Wat had je Jezus dan nog willen vragen voor Hij opvoer naar de hemel? > Verlang jij ernaar dat Jezus terugkomt zoals Hij is weggegaan? Waarom wel of niet? > Wat gingen de leerlingen doen toen Jezus was opgevaren naar de hemel? Wat kun jij daarvan leren?
80 Over de auteur Personalia Dit boek is geschreven door Nieske Selles-ten Brinke. Ze is getrouwd met Allard en samen hebben ze twee zonen, een pleegzoon en twee pleegdochters. Nieske heeft jaren gewerkt als juf in het basisonderwijs. Sinds de komst van haar jongste pleegdochter is ze thuismoeder en schrijft ze graag boeken voor kinderen en ouders. Ook schrijft ze regelmatig columns voor bladen of op social medi a. Allard en Nieske hebben al vanaf de geboorte van hun oudste zoon een pas sie voor geloofsopvoeding. Door de jaren heen heeft Nieske zich meer en meer verdiept in dit onderw erp. V eel ideeën om het geloof over te dragen op haar kinderen komen op in de praktijk va n elke dag. Ik vind het belangrijk om mijn kinderen mee te geven dat God er altijd v oor hen is. Door zelf kwetsbaar te zijn en hun te vertellen hoe blij ik ben dat God altijd bij mij is, l eren zij dat ze dat ook mogen zijn. Als we verdrietig zijn, huilen we soms bij elkaar. Maar we brengen ons verdriet ook altijd meteen in gebed bij God en we luisteren muziek over de troost en de liefde van God, onze Vader. Als we blij zijn, zingen en klappen we met elkaar. We maken muziek en we prijzen God om Wie Hij voor ons is. Ook kan het zom aar gebeuren dat ik tijdens een gezellige maaltijd ineens zeg: ‘Wat fi jn dat God zo goed voor ons is! Wat zijn wij gezegend met jullie allemaal!’ Volgens mij is dát geloofsopvoeding. Dat God erbij is. Elke dag, elk m oment. ’ Dit boek wil je helpen om op een creatieve manier, met vertellingen of tijdens gesprekken met je kinderen met God bezig te zijn. Al pratend en spelend kan God zo heel dichtbij ko men. En Jezus heeft het zelf gezegd: ‘Waar twee of drie mensen in mijn naam samen zijn, ben ik in hun midden. ’ (Matteüs 18:20) Workshops/Ouderavonden Aan de hand van dit boek Vier het samen verzorgt Nieske graag een workshopavond in uw gemeente voor ouders van kinderen tot 12 jaar . Ook het verzorgen van een avond over geloofsopvoeding voor ouders van school is mogelijk. Voor meer informatie over de inhoud en tarieven kunt u contact met Nieske opnemen via www. nieskeselles. nl. Kijk ook eens op ww. facebook. com/vierhetsamen. Hier post Nieske regelmatig nieuwe ideeën en voorbeelden.